Τι πραγματικά συμβαίνει όμως με την έναρξη του καλοκαιριού, όπου συχνά παρατηρούνται καφέ κηλίδες ή ακόμη και μεγάλες καφέ περιοχές στους χλοοτάπητες; Είναι προσβολή από κάποιο έντομο ή παθογόνο; Είναι προβληματική η εφαρμογή άρδευσης ή ενδεχομένως εφαρμόζονται ελλιπώς οι απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες; Μήπως κάποιος αβιοτικός παράγοντας επιδράει αρνητικά στην φυσιολογία του χλοοτάπητα;. Οι ιδιοκτήτες των κήπων αναρωτιούνται γιατί δεν πηγαίνει καλά το γκαζόν τους, ενώ ο συντηρητής ψάχνει να δώσει λύση στο πρόβλημα, συχνά με ανορθόδοξο τρόπο και βεβαίως ετεροχρονισμένα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων και αφού έχουν αποκλειστεί όλοι οι παραπάνω λόγοι αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα είναι το υπερβολικά παχύ επιφανειακό οργανικό στρώμα (thatch).
Το στρώμα αποτελείται από το σύνολο των ζώντων και νεκρών βλαστών, φύλλων, ριζών κ.α., που βρίσκεται πάνω στην επιφάνεια του εδάφους αλλά κάτω από τη βλαστική ζώνη (φύλλωμα) του χλοοτάπητα. Το μεγαλύτερο μέρος του στρώματος αποτελείται κυρίως από ιστούς που αποσυντίθενται σχετικά δύσκολα, ήτοι ρίζες, ριζώματα, στόλωνες, στελέχη και κολεούς φύλλων. Ωστόσο, τα φύλλα επειδή αποσυντίθενται πολύ γρήγορα/εύκολα, προσφέροντας άμεσα θρεπτικά στοιχεία στο έδαφος και γι αυτό το λόγο δεν συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία του στρώματος.
Ένα λεπτού πάχους στρώμα (περίπου 5-7 mm) είναι επιθυμητό, διότι προσφέρει μια μαλακή στρώση πάνω στην επιφάνεια του εδάφους η οποία μειώνει την συμπίεσή του εδάφους, ενώ ταυτόχρονα προστατεύει τον χλοοτάπητα αυξάνοντας την ανθεκτικότητά του έναντι της τριβής και της φθοράς κατά τη χρήση του. Επιπλέον, προστατεύει τον χλοοτάπητα και από τις ακραίες ξηροθερμικές συνθήκες του καλοκαιριού, αλλά και από τις χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες.
Αντιθέτως, ένα υπερβολικά μεγάλο πάχος στρώματος, μεγαλύτερο των 10 mm, δημιουργεί προβλήματα στον υπερκείμενο χλοοτάπητα, περιορίζοντας την κινητικότητα του αέρα, του νερού και θρεπτικών στοιχείων προς το εσωτερικό του εδάφους. Ειδικότερα, οι ρίζες αρχίζουν τα ανεβαίνουν από το εσωτερικό του εδάφους προς την επιφάνειά του αλλά και να εισχωρούν μέσα στο στρώμα. Όσο πιο παχύ το στρώμα τόσο μεγαλύτερο μέρος των ριζών μετατοπίζεται από το έδαφος και εισέρχεται μέσα στο στρώμα, ενώ όλο και λιγότερες ρίζες μένουν εντός εδάφους. Το φαινόμενο αυτό καθιστά το ριζικό σύστημα του χλοοτάπητα εκτεθειμένο και ευάλωτο στις ξηροθερμικές συνθήκες του καλοκαιριού. Ως αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου, ο χλοοτάπητας υπόκειται σε υδατική καταπόνηση (water stress) πολύ συχνά κατά τις θερμές περιόδους του έτους. Επιπλέον, εάν ένα παχύ στρώμα στεγνώσει κατά τη διάρκεια πολύ θερμών ημερών, τότε το στρώμα γίνεται υδροφοβικό (αντιστέκεται στη διαβροχή). Αυτό οδηγεί σ’ ελλιπή πρόσληψη νερού από το ριζικό σύστημα του χλοοτάπητα και ως εκ τούτου τη δημιουργία στεγνών ή ακόμη και ξερών κηλίδων στην επιφάνεια αυτού, έστω και εάν ο χλοοτάπητας αρδεύεται με τις εποχιακά σωστές δόσεις άρδευσης (ποσότητες νερού). Επιπροσθέτως, η κακή φυσιολογική κατάσταση και ως εκ τούτου η μειωμένη ευρωστία ενός χλοοτάπητα με παχύ στρώμα, τον καθιστά ευάλωτο σε μυκητολογικές και εντομολογικές προσβολές, υποβαθμίζοντας ακόμη περισσότερο την εικόνα του.
Λίπανση χλοοτάπητα
Υψηλές αζωτούχες λιπάνσεις (πέραν του ενδεδειγμένου) και ειδικά κατά την άνοιξη ευνοούν τη δημιουργία του στρώματος. Προτείνονται ισορροπημένο πρόγραμμα λίπανσης, το οποίο να προσφέρει το απαραίτητο άζωτο τόσο για την βλαστική ανάπτυξη του χλοοτάπητα όσο και για τη βακτηριακή αποδόμηση του στρώματος, αλλά να μην προάγει την υπερπαραγωγή φυτικών ιστών που δύσκολα αποδομούνται (ρίζες, στόλωνες, στελέχη, κολεούς φύλλων κτλ).
Άρδευση χλοοτάπητα
Συχνές επιφανειακές και συχνές υπερβολικές αρδεύσεις, ευνοούν τη δημιουργία επιφανειακού ριζικού συστήματος και επομένως προάγουν τη δημιουργία επιφανειακού οργανικού στρώματος. Ιδανική στρατηγική άρδευσης είναι οι βαθιές και λιγότερο συχνές εφαρμογές.
Κοπή (κούρεμα) χλοοτάπητα
Το μεγάλο ύψος κοπής του χλοοτάπητα προάγει τη δημιουργία παχύτερου στρώματος. Προτείνεται η εφαρμογή κοπών στο ενδεδειγμένο ύψος για κάθε φυτικό είδος και ποικιλία που συνθέτουν ένα χλοοτάπητα. Επιπλέον, τα μεγάλα χρονικά μεσοδιαστήματα μεταξύ διαδοχικών κοπών (μη τακτικό κούρεμα), συντελεί στην αύξηση του ύψους του στρώματος.
Παράγοντες περιορισμού μικροβιακής δραστηριότητας εδάφους
Οι αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες (π.χ. ξηροθερμικές καλοκαιριού), ο κακός αερισμός του εδάφους (π.χ. συμπίεση εδάφους, κατάκλιση κατά την άρδευση κ.α.), η χρήση φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων που καταστρέφουν τους μικροοργανισμούς του εδάφους και το χαμηλό εδαφικό pH είναι παράγοντες που παρεμποδίζουν τη μικροβιακή αποδόμηση του στρώματος και ως εκ τούτου ευνοούν την αύξηση του πάχους του.
Η πρόληψη δημιουργίας στρώματος μεγάλου πάχους είναι προτιμότερη από τη διαχείριση ενός ήδη μεγάλου πάχους στρώματος.
Καλλιεργητικές τεχνικές που συμβάλουν στη διατήρηση μικρού πάχους στρώματος:
Εξαιρετικά σημαντική ετήσια φροντίδα που συμβάλει στην ανανέωση, στην καλή υγεία και στην άψογη εμφάνιση των χλοοταπήτων (ψυχρόφιλων και θερμόφιλων). Πρόκειται για μηχανική κατεργασία χλοοτάπητα με ειδικά μηχανήματα που διαθέτουν μεταλλικές λεπίδες (ή ελάσματα) κάθετες προς την επιφάνεια του εδάφους. Οι λεπίδες περιστρέφονται με μεγάλη ταχύτητα και εισερχόμενες στον χλοοτάπητα κόβουν το στρώμα σε επιθυμητό βάθος και τα υπολείμματα τα ανεβάζουν στην επιφάνεια του χλοοτάπητα. Στη συνέχεια γίνεται συλλογή των υπολειμμάτων και εάν απαιτηθεί επαναλαμβάνεται η εξαραίωση σε διαφορετική κατεύθυνση από την πρώτη. Τέλος, επιβάλλεται η επαρκής λίπανση του χλοοτάπητα, ώστε ν’ ανακάμψει γρήγορα από την καταπόνηση που υφίσταται κατά την εξαραίωσή του.
Οι σχετικές εργασίες εκτελούνται αρχές άνοιξης (Μάρτιο) ή αρχές φθινοπώρου για τα ψυχρόφιλα και μέσα άνοιξης έως αρχές καλοκαιριού (20 Απριλίου έως 10 Ιουνίου) για τα θερμόφιλα είδη. Οι αναφορές στις προηγούμενες ημερομηνίες είναι ενδεικτικές διότι εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες κάθε γεωγραφικής περιοχής και κάθε εκάστου έτους. Ποτέ δεν πρέπει να εκτελούνται εργασίες εξαραίωσης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού διότι ο χλοοτάπητας θα καταπονηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αρνητικές επιπτώσεις στην ευρωστία και στην εμφάνισή του.
Το βάθος της κατεργασίας εξαρτάται από το πάχος του στρώματος που θέλουμε να απομακρύνουμε. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται ολική απομάκρυνση του στρώματος. Το τελικό επιθυμητό πάχος του εναπομείναντος στρώματος πρέπει να είναι περίπου 5 mm.
Επιπλέον, σημειώνεται ότι απαιτείται μεγάλη προσοχή και εμπειρία για την ορθή εκτέλεση των εργασιών εξαραίωσης, διότι το αποτέλεσμά τους είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την εμφάνιση ή και την εξάπλωση ζιζανίων (αγριόχορτων) στον χλοοτάπητα (αρνητικό αποτέλεσμα) ή τον περιορισμό αυτών (θετικό αποτέλεσμα). Άρα, μια εργασία που γίνεται για τη βελτίωση της εικόνας του χλοοτάπητα δεν πρέπει να επιτραπεί να έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα!
Στην Topos Renovation εφαρμόζουμε συστηματικά και με εξαιρετικό αποτέλεσμα εργασίες εξαραίωσης χλοοτάπητα εντός όλων των προγραμμάτων για τη συντήρηση κήπων με χλοοτάπητα.
Στη συνέχεια μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα μικρό αλλά ενδεικτικό απόσπασμα από εργασίες εξαραίωσης του επιφανειακού οργανικού στρώματος ενός χλοοτάπητα, όπως τις εκτελούμε στην Topos Renovation. Στο παρακάτω video το στρώμα (thatch) είναι το καφεκίτρινο οργανικό υλικό που βγαίνει μέσα από τον χλοοτάπητα και αφήνεται πίσω από το μηχάνημα εξαραίωσης.
Έχετε δει το συνεργείο που συντηρεί τον χλοοτάπητά σας να κάνει εξαραίωση;
Εάν όχι, σας προτείνουμε να τους ρωτήσετε σχετικά με μια τέτοια προοπτική.
Εναλλακτικά, θα μπορούσαμε να σας εξυπηρετήσουμε εμείς, κάνοντας εκτίμηση της αναγκαιότητας εργασιών εξαραίωσης. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να σας κάνουμε μια ενδεικτική επίδειξη σε ένα μικρό τμήμα του δικού σας χλοοτάπητα.
Συμβουλευτείτε μας!
Επικοινωνήστε κάνοντας click εδώ.
Νικόλας Ρ. Ρηγάκης
Γεωπόνος, PhD
MSc, Αρχιτεκτονικής Τοπίου
MSc, Γεωργικής Μηχανικής & Διαχ. Φυσ. Πόρων
6948 18 40 30
[email protected]